หลายชุมชนสะท้อนปีนี้ไม่มีไฟเพราะสภาพอากาศ ห่วงปีหน้าเชื้อเพลิงสะสม

เมื่อวันที่ 20 พ.ค. 2568 สภาลมหายใจเชียงใหม่ ร่วมประชุมคณะกรรมการแก้ไขปัญหาไฟป่าและฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5 แบบบูรณาการจังหวัดเชียงใหม่ ครั้งที่ 4 /2568 ณ ห้องประชุม 3 ชั้น 3 อาคารอำนวยการ ศาลากลางจังหวัด โดยสภาลมหายใจจ.เชียงใหม่ได้เสนอประเด็นข้อสังเกตสำคัญจากการจัดการไฟป่าฝุ่นควันปี 2568 จากฐานการทำงานร่วมกับโหนด สสส.สำนัก 6 (โหนดแฟลกชิบ) 20 พื้นที่ 5 ตำบล 5 อำเภอ ได้แก่ อ.หางดง อ.สันป่าตอง อ.แม่วาง อ.แม่ริม และอ.แม่แตง ซึ่งช่วงนี้อยู่ในช่วงของการตระเวนติดตามผลการจัดการไฟของแต่ละชุมชน ซึ่งตั้งเป้าหมายร่วมกันคือลดไฟลักลอบจุดลงให้เกิดขึ้นไม่เกิน 15% ของพื้นที่ป่าทั้งหมดที่ชุมชนดูแลจัดการ

.

ทั้งนี้ สถานการณ์โดยรวมไฟป่าลดลงทุกหมู่บ้าน มีหลายหมู่บ้านที่ไม่เกิดไฟขึ้นเลย เนื่องจากหลายปัจจัยคือฝนมาเร็ว และต่อเนื่อง เดือนมีนาคมป่ายังเขียวเนื่องจากความชื้นสะสมต่อเนื่องจากปลายปี 2567 ตัวอย่างลำน้ำแม่ขนิล ต.บ้านปง อ.หางดง ปีนี้มีน้ำไหลตลอดทั้งปี จากปกติจะแห้งในเดือนมีนาคม-เมษายน สอดคล้องกับข้อมูลของสำนักงานอุตุนิยมวิทยา

.

.

ความคืบหน้าในการดำเนินการจัดการไฟป่าของแต่ละพื้นที่พบว่าชุมชนยังมีแผนและปฏิบัติการบริหารจัดการไฟระดับพื้นที่เพื่อจัดการจุดเสี่ยงสำคัญในพื้นที่ของตนเอง โดยเฉพาะ เขตรอยต่อระหว่างบ้าน การวางแนวกันไฟให้ถูกจุด การตัดซอยแปลงย่อย การเป่าใบไม้ในแนวกันไฟเป็นระยะเพื่อให้กันไฟไหม้ลามได้จริงฯลฯ โดยแผนบริหารจัดเชื้อเพลิงของชุมชนไม่ได้รับการอนุมัติ นอกจากนี้การดำเนินงานในปีนี้ชุมชนยังได้รับงบประมาณในการจัดการไฟเพิ่มขึ้น เช่น งบประมาณถ่ายโอนภารกิจไปสู่ท้องถิ่น ทำให้ท้องถิ่นสามารถจัดสรรงบมายังชุมชนได้ มีงบกลางจากส่วนราชการจังหวัดให้ตำบลที่ไม่ได้รับงบถ่ายโอน และงบองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ (อบจ.) ผ่านไปที่อำเภอเพื่อลงหมู่บ้าน และงบกลางกรมป่าไม้ เป็นต้น โดยกรมอุทยานแห่งชาติ สามารถจ้างชุมชนเพื่อเฝ้าจุดตรวจลาดตระเวนได้หมู่บ้านละ 3 คน ชุมชนมีความเห็นว่าแม้จะมีข้อจำกัดในหมวดการใช้จ่าย แต่ก็ดีกว่าไม่มีงบเหมือนที่ผ่านมา ส่วนเรื่องทีมระดับพื้นที่ทำงาน สามารถประสานความร่วมกันได้ดีขึ้น โดยเฉพาะชุดดับไฟป่าหมู่บ้านและสถานีควบคุมไฟป่า-อุทยานแห่งชาติ และหน่วยป้องกันรักษาป่าไม้ในพื้นที่ ซึ่งสืบเนื่องจากการมีงบและมีแผนการดำเนินงานร่วมกัน

.

อย่างไรก็ตาม ชุมชนแต่ละชุมชนได้สะท้อนความห่วงกังวลเรื่องไฟป่า คือความเสี่ยงจากการสะสมเชื้อเพลิงในพื้นที่ป่าส่วนหนึ่งเศษกิ่งไม้จะไหลลงไปกับน้ำในช่วงน้ำหลาก ส่งผลให้การระบายน้ำช้า เกิดการหลากเข้าท่วมพื้นที่ชุมชนดังที่ปรากฎแล้วในหลายพื้นที่ โดยมีข้อเสนอต่อประเด็นถอดบทเรียนคือ สรุปประเมินผลกระทบจากการห้ามเผาโดยเด็ดขาด จะหาวิธีการจัดการที่เหมาะสม เป็นธรรม กับผู้มีความจำเป็นต้องใช้ไฟอย่างไร ระบบไฟดีควรได้รับการพัฒนาต่อภายใต้ "ไฟจำเป็นอย่างยิ่ง" จะจัดการอย่างไรให้มีประสิทธิภาพ แทนการห้ามเพียงอย่างเดียว และจะทำอย่างไรให้แต่ละหมู่บ้าน-ตำบลมีแผนการจัดการไฟฯร่วมกับหน่วยงานป่าไม้ โดยอำเภอและจังหวัดเป็นผู้สนับสนุน

.

ส่วนงบประมาณปี 2569 จะผลักดันงบประมาณถ่ายโอนภารกิจให้มากขึ้นได้อย่างไร หรือหากยังคงใช้งบกลางจะให้มีวิธีใช้งบประมาณที่เอื้อประโยชน์ต่อชุมชนมากขึ้นได้อย่างไร รวมทั้งอปท.บางแห่งก็ยังไม่ได้มีการตั้งงบประมาณของตนเองอุดหนุนชุดดับไฟป่าหมู่บ้านในพื้นที่ ท้องถิ่นจังหวัดจะมีบทบาทกระตุ้นอย่างไร เป็นต้น.