จังหวัดเชียงใหม่เผชิญปัญหามลพิษฝุ่นควันไฟเป็นประจำในฤดูแล้ง (กุมภาพันธ์-เมษายน) เป็นเวลานานกว่า 12 ปี

นับจากที่ครม.นำปัญหานี้เข้าสู่การพิจารณาครั้งแรกเมื่อพ.ศ.2550 ได้มีความพยายามกำหนดมาตรการและวิธีการต่างๆ เพื่อจัดการปัญหามาโดยลำดับ แต่ปรากฏว่าปัญหานี้กลับทวีความรุนแรงขึ้นดังที่ปรากฏให้ทราบทั่วกันว่าจำนวนจุด

การเผาที่มากขึ้นและจำนวนวันที่มลพิษฝุ่นควันเกินค่ามาตรฐานรุนแรงขึ้น ไม่เพียงเท่านั้นในระหว่างที่เกิดปัญหา

ยังพบว่าประชาชนจำนวนมากกลับยังไม่มีความรู้ถึงผลกระทบและความรุนแรงจากมลพิษดังกล่าว มีผู้ไม่สวมหน้ากากอนามัยในที่สาธารณะจำนวนมาก ปรากฏมีการสื่อสารทางสังคม(โซเชียลมีเดีย) กล่าวถึงปัญหาในแง่มุมที่แตกต่างกัน

ไป บ้างก็กล่าวโทษไปยังกลุ่มประชาชนที่ตนเชื่อว่าเป็นผู้ก่อเหตุ บ้างก็กล่าวโทษการทำงานของรัฐ เกิดความขัดแย้งระหว่างประชาชน ขณะเดียวกันก็มีประชาชนที่อยากจะช่วยเหลือการทำงานของรัฐ กลุ่มจิตอาสาต่างๆทำกิจกรรม

ที่ตนเชื่อว่าจะช่วยบรรเทาปัญหาได้ในวิธีการต่างๆ ตามแต่สายตามุมมองของตน มีจำนวนไม่น้อยที่ไม่ได้สอดประสาน

กันรวมถึงระดับของการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในแผนปฏิบัติการของรัฐก็ยังอยู่ในระดับต่ำ มาตรการแก้ปัญหา

ในหลายปีที่ผ่านมายังขาดการดึงพลังของประชาชนในภาคสังคมให้มาร่วมด้วยช่วยกัน อีกทั้งยังเน้นแก้ปัญหาด้วยการ

ป้องการการเผา การพยายามห้ามเกิดไฟและประสิทธิภาพการดับไฟเป็นสำคัญ ยังให้น้ำหนักมองปัญหาในมิติทางสังคมเพียงส่วนน้อย

​

หลักคิดของโครงการพลังประชาสังคมเชียงใหม่ร่วมใจสู้ฝุ่น มุ่งสู่ ดิน น้ำ ป่า อากาศ เมืองยั่งยืน เห็นว่า ปัญหามลพิษ

ฝุ่นควันไฟ เป็นปัญหาพฤติกรรมเชิงสังคม ความรู้ ความเข้าใจ ทัศนคติ ตลอดถึงข้อจำกัดและพฤติกรรมของประชาชน

ในชุมชนต่างๆ ที่ไม่เหมือนกัน ดังนั้น การจะแก้ปัญหานี้จะต้องแก้ที่ภาคสังคม ด้วยการพยายามเรียนรู้ เข้าอกเข้าใจกัน ในระหว่างประชาชนกลุ่มต่างๆ ซึ่งต่างก็เป็นทั้งผู้มีส่วนก่อมลพิษ ไม่ทางใดก็ทางหนึ่งและต่างก็เป็นผู้รับผลกระทบจากมลพิษอากาศด้วยกัน ในภาคชนบท ซึ่งส่วนใหญ่เป็นพื้นที่เกิดไฟในป่าและที่โล่งการเกษตร การผลิตบางชนิดต้องใช้ไฟและไม่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ควรจะได้รับการยกระดับการผลิตใหม่ที่ยั่งยืนกว่า ดีกว่า เป็นที่พึงพอใจมากกว่าขณะ

ที่ภาคเมือง ควรจะมีการสื่อสารประชาสัมพันธ์ที่กว้างขวางให้เข้าใจการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศแบบแอ่งกระทะในฤดูแล้ง เพื่อให้ตระหนักว่าเมืองก็เป็นต้นตอปัญหาเช่นกัน  101 ตำบลกับภาระกิจการถ่ายโอนการจัดการไฟป่าเป็นแนวทางสำคัญที่หลายฝ่าย หลายภาคส่วนเห็นว่า ท้องถิ่นเป็นกลไกที่ใกล้ชิดกับพื้นที่ชุมชน พื้นที่ป่า และเป็นองค์กร

ที่สามารถให้การสนับสนุนชุมชน ในการพัฒนาหรือดำเนินกิจกรรมใดๆที่เกิดประโยชน์ต่อชุมชนสภาพแวดล้อมโดยรวม ตามการกระจายอำนาจในการปกครองตนเอง ตามพ.ร.บ.กำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  2542

​

ในขณะที่พื้นที่ป่าไม้ในจังหวัดเชียงใหม่ได้กำหนดให้เป็นเขตป่าสงวนแห่งชาติจำนวน 6,835,306 ไร่ โดยจำแนกเป็นพื้นที่ที่ทำกินที่ใช้ประโยชน์ประมาณ 1,660,000 ไร่ และมีพื้นที่ถ่ายโอนภาระกิจการจัดการไฟป่าไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแล้วจำนวน 101 ตำบล รวมพื้นที่ 4,800,00 ไร่ (อยู่ในเขตเตรียมการประกาศเขตป่าอุทยานจำนวน 435,000  ไร่)  กรมป่าไม้จึงไม่มีพื้นที่ที่จะ ดำเนินการจัดทำแผนการป้องกัน และดับไฟป่าได้โดยตรงเนื่องจากพื้นที่

ส่วนใหญ่ได้ถ่ายทอดภารกิจไปแล้ว ในพื้นที่ 101 ตำบล จังหวัดเชียงใหม่  ทางกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ

และสิ่งแวดล้อม ได้หารือร่วมกับกระทรวงมหาดไทย  คณะกรรมการกระจายอำนาจ  หาแนวทางให้การถ่ายโอนภารกิจ

มีผลบังคับใช้ และเกิดผลในการปฏิบัติการในการจัดการไฟป่า การจัดการเชื้อเพลิงแต่ยังไม่สามารถดำเนินการได้ทัน

ตามช่วงเวลาและการดำเนินการบริหารจัดการไฟป่าอย่างเป็นระบบที่ชัดเจนมากนักเนื่องจาก การแก้ไขปัญหาฝุ่นควัน 

ที่ผ่านมา  กรมป่าไม้มีพื้นที่ดูแล 2 ล้านไร่ คิดเป็นร้อยละ 20 อีกร้อยละ 80 ไม่มีแผนงานที่ชัดเจน พบว่า 4.8 ล้านไร่

ในพื้นที่ 101 ตำบลที่ได้รับการถ่ายโอนภารกิจกับกรมป่าไม้ไม่สามารถทำแผนหรือดำเนินการได้ ไม่มีงบที่จะดำเนินการและมองว่าไม่ใช่หน้าที่ที่จะดำเนินการ  ติดเงื่อนไขการตรวจสอบงบประมาณ รวมทั้งแผนงานว่าด้วยการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่อยากจะให้แผนงาน โครงการได้รับการอนุญาตให้เข้าไปดำเนินการได้ รวมทั้งภารกิจเรื่องการดูแลป่า โดยเฉพาะ

ป่าชุมชนที่ชุมชนดูแล จัดการและใช้ประโยชน์ชอบด้วยระเบียบกฎหมาย 541 หมู่บ้าน 7.9 แสนไร่ เมื่อจัดตั้งชอบด้วยกฎหมายหากหน่วยงานสนับสนุน งบประมาณแผนงานสามารถดำเนินการได้ แต่งบไม่สามารถไปถึงชาวบ้านได้ 

หากทำแผนป่าชุมชนและดำเนินการไปพร้อมๆกัน สามารถดำเนินการได้ทันที เพราะกฎหมายมีผลบังคับใช้ ตาม พ.ร.บ.ป่าชุมชนทั้งการจัดการไฟป่าและการจัดการป่า ที่สำคัญการพัฒนาคุณภาพชีวิต การจัดระเบียบที่ดินทำกิน

เป็นข้อจำกัดโดยรวม จังหวัดเชียงใหม่มีพื้นที่แก้ไขปัญหาที่ดินทำกิน ที่อยู่อาศัยอยู่สองส่วน คือ เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติ รวมพื้นที่  4 แสนไร่ สำรวจแล้วเสร็จ 21 กรกฎาคม 2563 เพื่อให้ชอบด้วยกฎหมาย และเขตพื้นที่ ที่ดินทำกินที่อยู่

อาศัยในเขตป่าสงวนแห่งชาติ พื้นที่ 1.66 ล้านไร่ ที่จะเข้าสู่รองรับสิทธิตามนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.)  แต่กระบวนการ งบประมาณไปได้ช้า ปีหนึ่งสามหมื่นกว่าไร่  เป้าหมาย 1.66 ล้านไร่ จึงเกิดปัญหาต่างๆทั้งโครงสร้างพื้นฐานและอื่นๆ จากประเด็นปัญหาดังกล่าวข้างต้น จึงนำมาสู่การหาแนวทางร่วมกันของหน่วยงานหลายภาคส่วน

ที่จะบูรณาการขับเคลื่อนความร่วมมือในการแก้ไขปัญหาป่าไม้  ที่ดิน ไฟป่า ฝุ่นควัน จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อนำไปสู่

การดำเนินการแก้ไขปัญหาอย่างเร่งด่วน เป็นการแก้ไขปัญหาในระยะยาวอย่างยั่งยืนและบรรลุวัตถุประสงค์อย่าง

มีประสิทธิภาพ จึงแต่งตั้งคณะกรรมการป้องกันแก้ไขปัญหาฝุ่นควันจังหวัดเชียงใหม่แบบบูรณาการและมีส่วนร่วม

ทุกภาคส่วนขึ้นมา 8 ชุดคณะที่จะอำนวยการให้เกิดนโยบาย แผนงาน และการแก้ไขปัญหาฝุ่นควันแบบบูรณาการ

จากทุกภาคส่วน รวมทั้งติดตามการดำเนินการที่จะทำให้แนวทางการแก้ไขปัญหาบรรลุเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ

​

อย่างไรก็ตาม เพื่อให้เกิดแนวทางการขับเคลื่อนบรรลุเป้าหมายในการแก้ไขปัญหาระยะยาว ชุดคณะทำงานด้านป่าไม้ และที่ดินในพื้นที่ป่าจังหวัดเชียงใหม่ จึงได้จัดทำโครงการและแผนงานสนับสนุนท้องถิ่น 101 อปท. ในการจัดทำแผน

การจัดการป่า ไฟป่า การพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครจัดทำฐานข้อมูลเพื่อวางแผนการจัดการเชื้อเพลิงและการจัดการป่าโดยเฉพาะในพื้นที่ป่าชุมชนที่นำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิต และการเชื่อมแผนกับท้องถิ่น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องที่จะนำแผนไปปฏิบัติการในระดับพื้นที่อย่างเป็นรูปธรรม การพัฒนาความร่วมมือและพลังของภาคประชาชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ทั้งเมืองและชนบทที่ต้องการจะมีส่วนร่วมก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง แก้ปัญหาร่วมกันเป็นพลังทางบวกของประชาสังคม ที่จะช่วยเกื้อหนุนการดำเนินการของภาครัฐ ให้ปัญหามลพิษอากาศฝุ่นควันไฟบรรเทาเบาลงและได้รับการแก้ไขอย่างยั่งยืนในลำดับถัดไป